Hamd ü Sena Ne Demek? İnancın Bilimle Kesiştiği Nokta
Bazen bir kelimenin ardında koskoca bir evren saklıdır. “Hamd ü sena” da onlardan biri. Yüzyıllardır dillerde, dualarda, eserlerde yankılanan bu iki kelime, aslında insanın evrenle kurduğu en derin ilişkilerden birine işaret eder. Peki ya bu ifadeye bilimsel bir gözle bakarsak ne görürüz? İnanç ve bilimin kesiştiği bu noktada, “hamd” ve “sena” sadece dini bir kavram olmaktan çıkıp, insan zihninin evrimsel, psikolojik ve nörobiyolojik bir mucizesine dönüşür.
Hamd ve Sena: Klasik Anlamı
“Hamd” Arapça kökenli bir kelime olup, övgü ve şükür anlamına gelir. “Sena” ise yine Arapça’dan gelen bir sözcüktür ve yüceltmek, meth etmek, güzel sözlerle övmek anlamındadır. İslam kültüründe “Hamd ü sena”, Allah’a hem teşekkür hem de yücelik atfetmektir. Kısaca, sadece nimetlere değil, varoluşun kendisine bir saygı duruşudur.
Fakat bu kavramın sadece dini bir çerçevede kalmadığını, aslında insan beyninin doğasında bulunan bir yönelimle de bağlantılı olduğunu biliyor muydunuz?
Bilimsel Açıdan Hamd Ü Sena: Şükrün Nörobilimi
Bilim, son yıllarda şükrün ve övgünün insan psikolojisi üzerindeki etkilerini yoğun biçimde incelemeye başladı. Özellikle nörobilim alanında yapılan araştırmalar, “şükretmek” eyleminin beyinde dopamin ve serotonin salgısını artırdığını gösteriyor. Yani “Hamd ü sena” demek, aslında sinir sistemini huzur ve tatminle besleyen bir biyolojik süreçtir.
Bir 2015 UCLA araştırmasına göre, düzenli olarak şükür pratiği yapan bireylerin prefrontal kortekslerinde (karar verme ve duygu düzenleme merkezinde) daha güçlü nöral bağlantılar geliştiği gözlemlenmiştir. Bu da “hamd” etmenin, yalnızca dini bir ibadet değil, aynı zamanda bilişsel bir terapi aracı olduğunu ortaya koyuyor.
Psikolojik Perspektiften Hamd Ü Sena
Psikoloji, hamd ve senayı bir “farkındalık eylemi” olarak tanımlar. İnsan, bir duruma şükrettiğinde veya bir güzelliği övdüğünde, zihnini eksik olana değil, sahip olduğuna odaklar. Bu da stres hormonlarını azaltır, empatiyi ve duygusal dayanıklılığı artırır. Martin Seligman’ın pozitif psikoloji üzerine yaptığı çalışmalarda, şükran pratiğinin depresyon belirtilerini azalttığı ve yaşam doyumunu önemli ölçüde yükselttiği kanıtlanmıştır.
Yani “Hamd ü sena” sadece Allah’a yönelen bir övgü değil, aynı zamanda insanın kendi içsel dengesine yaptığı bir yatırım gibidir. Bu kelimeler, ruhun kimyasıyla beynin kimyasını buluşturur.
Toplumsal ve Evrimsel Bir Bakış
İnsanoğlu tarih boyunca bir şeye inanmak, bir şeyi yüceltmek, bir değeri kutsamak ihtiyacı duymuştur. Evrimsel psikolojiye göre bu, toplumsal bağları güçlendiren bir mekanizmadır. “Hamd ü sena” gibi övgü ve şükrü içeren ifadeler, toplum içinde ortak bir duygu birliği oluşturur. Ortak şükür, ortak kimlik yaratır.
Bu yüzden geçmişten günümüze her medeniyetin kendi “hamd ü sena” biçimi olmuştur. Eski Yunan’da tanrılara teşekkür duaları, Uzak Doğu’da meditasyonla yapılan farkındalık ritüelleri, günümüzde ise “minnettarlık günlükleri” hep aynı biyolojik ve psikolojik kökene dayanır: varoluşa teşekkür etmek.
Modern Bilimle Maneviyatın El Ele Verdiği Bir Alan
Artık biliyoruz ki, şükretmek sadece bir inanç davranışı değil, insan beyninin optimum çalışmasını destekleyen bir mekanizma. “Hamd ü sena” demek, beynin limbik sisteminde huzur sinyallerini aktive eder, bağışıklık sistemini güçlendirir ve hatta yaşam süresini uzatabilir. Stanford Üniversitesi’nin 2021 tarihli bir araştırmasında, düzenli olarak şükran pratiği yapan bireylerin kalp sağlığının ve uyku kalitesinin daha iyi olduğu ortaya çıkmıştır.
Kısacası, hamd ü sena etmek yalnızca ruhu değil, bedeni de onarır. Bilimle dinin nadir buluştuğu bu noktada, insan kendini hem inançla hem bilgiyle aynı anda besler.
Sonuç: Hamd Ü Sena, İnsanlığın Evrensel Dili
“Hamd ü sena” demek, varoluşun güzelliğini fark etmek, evrenin karmaşası içinde bir düzenin olduğunu hissetmektir. Bilim, bu hissin beyinde nasıl çalıştığını açıklayabilir ama onun kalpte yarattığı huzuru ölçemez. Çünkü hamd ve sena, hem aklın hem kalbin ortak paydasıdır.
Belki de asıl soru şu olmalı: Bilim bu kelimelerin gücünü açıklayabiliyor, ama biz o gücü yaşamımıza gerçekten dahil ediyor muyuz? Her gün bir kez olsun “Hamd ü sena olsun” diyebilmek, belki de hem ruhsal hem biyolojik dengenin anahtarıdır.