Kişver Küşa Ne Demek? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden İnceleme
İstanbul’da, gündelik yaşamın içinde, gözlerim her geçen gün daha fazla dikkatini çekiyor: Toplumun çeşitli kesimlerinden insanlar, farklı kimliklere, rollere sahip bireyler ve aralarındaki ilişkiler. Son zamanlarda sıkça duyduğum ve anlamını merak ettiğim bir ifade var: Kişver küşa. Peki, “kişver küşa” ne demek? Toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet konularıyla bağlantılı olarak bu ifadeyi incelediğimde, aslında derin bir anlam taşıyan bir soru ile karşı karşıya kaldığımı fark ettim.
Kişver Küşa ve Toplumsal Cinsiyet
İstanbul’un karmaşasında her gün farklı kimliklerle karşılaşıyorum. Toplu taşımada sıkça karşılaştığım, bir yandan kararlı bir şekilde işe giden, bir yandan da gözlerinde endişe ve korku taşıyan kadınlar, ya da daha özgür ruhlarla dolu, gay bir adamın girdiği mekanlarda gördüğüm o öz güvenli halleri, bana toplumdaki cinsiyet rollerini ve kalıplarını sürekli hatırlatıyor.
Toplumsal cinsiyet, bireylerin toplumdaki rollerini, beklentilerini ve davranışlarını şekillendiren bir yapı. “Kişver küşa” ifadesi, ilk bakışta belki de kulağa anlaşılmaz gelebilir, ancak cinsiyet eşitsizliği ve sosyal normlar açısından derin bir soruyu gündeme getiriyor: Bu toplumda kim olduğumuza, nasıl davranmamıza, hatta ne giymemize karar veren kim?
Birçok kadın için, “kişver küşa” gibi yerel ifadeler, toplumun onlara biçtiği kimlikleri, sınıflandırmaları ve daraltıcı kalıpları sorgulama fırsatı sunuyor. Cinsiyet eşitsizliğinin ve kadının toplumsal hayatta maruz kaldığı baskıların her geçen gün daha çok ses getirmesi, bir bakıma “kişver küşa” ifadesinin toplumsal cinsiyetle olan bağlantısını açığa çıkarıyor.
Çeşitlilik ve Kimlikler
Toplumsal çeşitliliğin arttığı, farklı kimliklerin kesiştiği bir şehirde yaşamak, “kişver küşa”nın anlamını daha da derinleştiriyor. Sokakta yürürken, etrafımda çeşitli grupların ve kimliklerin varlığını hissediyorum. Kimi zaman bir LGBTI+ bireyinin özgür bir şekilde giydiği kıyafet, kimi zaman bir kadının “güçlü ve kadın” kimliğini toplumsal normlardan bağımsız olarak sahiplenmesi, toplumsal çeşitliliğin dışa yansıması oluyor.
Farklı cinsel yönelimler, etnik kimlikler, sosyal sınıflar ve dinler; bir toplumun zenginliğini ve çeşitliliğini oluşturur. Ancak bu çeşitliliği kabul etmek, sadece bir tercih değil, aynı zamanda bir hak meselesidir. “Kişver küşa”, aslında bu çeşitliliğin içinden çıkan, herkesin kendi kimliğini özgürce yaşaması gerektiğini hatırlatan bir ifade olabilir.
Görüp gözlemlediğim bir sahne, sokakta bir LGBTİ+ bireyinin bir grup insan tarafından dışlanmaya çalışıldığı anı düşünmeme yol açtı. O anki tavırları, toplumsal normları ihlal etmiş bir kişiye karşı duyulan öfkenin, kendiliğinden ortaya çıkan ve kısıtlayıcı bir güdü olduğuna şahit oldum. Toplumun çoğunlukla tahammül göstermediği farklı kimliklere karşı, “kişver küşa” gibi ifadeler, toplumsal uyum ve özgürlük mücadelesini simgeliyor. Herkesin kimliğini ve cinsiyetini ifade etme hakkı olması gerektiği için, bu tür ayrımcı yaklaşımlar sadece insanların haklarını ihlal etmekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal adaletin de önüne geçer.
Sosyal Adalet Perspektifinden “Kişver Küşa”
Sosyal adalet, toplumun farklı kesimlerine eşit fırsatlar sunulması gerektiği ilkesini savunur. Ancak pratikte, bu eşit fırsatlar her zaman sağlanmıyor. Kişver küşa gibi yerel ifadeler, aslında bir anlamda bu adaletsizliklerin içinde büyüyen bir toplumun birer simgesi haline geliyor. Sokakta, toplu taşımada, işyerinde gözlemlerim bana şunu gösteriyor: Toplumsal normlar ve kabul edilen kurallar, kişisel kimliklerin ve ifade biçimlerinin önüne geçiyor.
Bir gün iş çıkışı metrobüste yaşadığım bir anı hatırlıyorum. Yanımda oturan bir grup, bir kadının açık giyimi hakkında olumsuz yorumlar yapıyordu. O kadının özgürlüğüne, kişisel tercihlerine müdahale ediliyordu. O an bu müdahale, aslında toplumsal adaletsizliğin bir yansımasıydı. Kadının özgür iradesinin kısıtlanması, sadece ona değil, tüm topluma zarar veriyordu. “Kişver küşa” gibi ifadeler, bu tür adaletsizliklere karşı duyulan tepkinin bir biçimi olabilir.
Sosyal adalet, insan haklarına dayalı bir anlayıştır ve bu anlayışa göre, herkesin eşit haklara sahip olduğu bir toplumda yaşamak, ancak çeşitliliği kabul ederek mümkün olabilir. Toplumsal cinsiyet ve kimlik çeşitliliği bu bağlamda kritik bir yer tutar.
Sonuç
Sonuç olarak, Kişver küşa ifadesi, gündelik yaşamın içinde gözlemlediğimiz, üzerinde sıkça konuşmadığımız ancak derinlemesine düşünülmesi gereken bir sorudur. Toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından, bu tür ifadeler, toplumun mevcut yapısının sınırlarını, kalıplarını ve normlarını sorgulamak için bir fırsat sunar. Her bireyin kimlik ve ifade biçimini özgürce belirleme hakkı, sosyal adaletin temel taşlarındandır. Bu konuda duyarlı olmak, hem toplumsal olarak daha eşitlikçi bir toplum inşa etmenin, hem de her bireyin kimliğine ve özgürlüğüne saygı gösterilmesinin en önemli adımlarından biridir.